Zuivere lucht is belangrijk
De afgelopen maanden zijn er in de pers veel verontrustende berichten verschenen over de luchtkwaliteit in onze scholen. Dat zorgde voor veel woede bij ouders, die vinden dat het zo niet verder kan. Maar is de situatie echt zo ernstig als sommigen beweren? En hoe kun je je kind naar school blijven sturen zonder hem/haar bloot te stellen aan giftige gassen?
Ongezonde lucht in twee van de drie scholen
In maart van dit jaar publiceerde Greenpeace een studie die in 222 Belgische scholen werd uitgevoerd in samenwerking met haar partners, waaronder de Gezinsbond. Van half november tot half december 2017 heeft de organisatie de concentratie van stikstofdioxide (NO2) gemeten met passieve bemonsteraars. Dit gas, dat vooral door dieselvoertuigen wordt uitgestoten, is zeer gevaarlijk voor de gezondheid. Een te hoge concentratie van stikstofdioxide in de lucht verhoogt het risico op astma, allergieën en diabetes, vooral bij kinderen. Bovendien heeft dit gas een schadelijk effect op de cognitieve ontwikkeling.
Als gevolg hiervan hebben maar liefst twee op de drie scholen te maken met een matige tot slechte luchtkwaliteit. Deze resultaten zijn gebaseerd op een drempelwaarde van 20 μg/m3 lucht van aanvaardbare kwaliteit. Vijf scholen hadden zelfs concentraties boven de Europese grenswaarde van 40 μg/m3.
De schuld van het verkeer
Volgens BuroBlauw, het Nederlandse bureau dat het onderzoek namens Greenpeace uitvoerde, is het autoverkeer de grootste oorzaak van de luchtverontreiniging in scholen. Zo is de algemene luchtkwaliteit in stedelijke scholen slechter dan in plattelandsscholen. Sommige plattelandsscholen in smalle straatjes met hoge gebouwen ("stadsravijnen") registreren echter hogere waarden dan stadsscholen, maar niet in een stadsravijn.
Scholen zijn niet de enige plaatsen waar kinderen te maken hebben met verontreinigde lucht. Op basis van officiële Vlaamse gegevens over de luchtkwaliteit inventariseerde de Antwerpse actiegroep StRaten-Generaal de situatie in scholen, maar ook in kinderdagverblijven, zomerdagkampen en sportvelden. Uit deze studie - die eveneens uitgaat van een grenswaarde van 20 μg/m3 - blijkt dat ongeveer een derde van deze plaatsen wordt blootgesteld aan lucht van slechte kwaliteit.
De resultaten van deze twee studies zijn verbluffend. De concentratie van stikstofdioxide is niet alleen hoog in grote stedelijke gebieden, maar ook op plaatsen waar men een betere luchtkwaliteit zou verwachten. Dankzij een reportage van het programma Pano op de Vlaamse zender Éen was Vlaanderen in staat om een volledig inzicht te krijgen in het probleem.
Demonstraties en beleidsmaatregelen
In Brussel en Vlaanderen zijn ouders en kinderen al verschillende keren de straat op gegaan om te demonstreren voor een betere luchtkwaliteit in scholen. Op de laatste dag van de paasvakantie waren meer dan veertig scholen betrokken bij deze campagnes. Demonstranten blokkeerden de straten en uitten hun grieven met beademingsapparatuur en borden met slogans als "Ik stik" en "Geef me wat lucht". Ze zijn de "lange, stinkende files" in de buurt van scholen beu en ze moedigden politici aan hun verantwoordelijkheid te nemen.
Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege erkent de noodzaak van actie. In het dagblad De Morgen stelt ze dat "ontdieselisering" en lage-emissiezones de beste kortetermijnoplossingen zijn. Volgens de minister zijn ook kleinschalige en lokale initiatieven van groot belang. Voor actiegroepen is dit echter onvoldoende. Zij benadrukken de noodzaak van een geïntegreerde aanpak en zijn van mening dat kwetsbare locaties, zoals scholen, niet langer in de nabijheid van drukke verkeersroutes mogen worden gevestigd.
Antwerpen is de eerste Vlaamse stad die met deze eisen rekening wil houden, en zal daarom eerst de luchtkwaliteit onderzoeken alvorens vergunningen af te leveren voor nieuwe scholen en kinderdagverblijven.
Luchtkwaliteit op school: Wat kan ik doen?
Het spreekt vanzelf dat de lucht die uw kinderen inademen afhankelijk is van de locatie van de school van uw keuze. Een keuze die helaas vaak beperkt zal zijn als gevolg van de lange wachtlijsten in de stad en het kleine aantal scholen in de dorpen.
Wat kan ik doen? Allereerst moet u voorkomen dat u het probleem verergert, bijvoorbeeld door te proberen uw kinderen niet naar school te brengen. Metingen tonen aan dat de lucht minder NO2 bevat op dagen dat er geen lessen zijn (en wanneer ouders hun auto in de garage laten staan).
Maar de scholen dragen ook een deel van de verantwoordelijkheid. Om beter aan deze verantwoordelijkheid te voldoen, zouden zij kunnen investeren in ventilatiesystemen en/of duurzame lucht/lucht-warmtepompen die niet alleen verwarmen en koelen, maar ook de binnenlucht zuiveren.
